Elk jaar wordt een groot aantal reizigers ziek of overlijden ze ten gevolge van malaria (paludisme). Het is dus zeer belangrijk om de nodige maatregelen te nemen om zich te beschermen.

Oorzaak en symptomen

Malaria wordt overgedragen door een muggenbeet.
De eerste symptomen verschijnen tussen 8 en 20 dagen na besmetting. Ze uiten zich door hevige koortsaanvallen, vergezeld van hoofdpijn, spierpijn en soms ernstige maag- en darmklachten (misselijkheid, diarree).

Andere symptomen kunnen eveneens opduiken, zoals neurologische problemen, geelzucht of nierproblemen. Zonder een degelijke behandeling en medische opvolging, kan de evolutie van de ziekte dodelijk zijn.
Indien de behandeling niet doeltreffend is geweest, kunnen de symptomen opnieuw verschijnen na meerdere maanden of zelfs meerdere jaren.

3 nuttige tips om zich te beschermen

1. Informeer u over de malariarisico’s

Informeer u voldoende op voorhand over de malariarisico’s van het land dat u wil bezoeken, evenals over de aanbevolen behandeling. De goede toeristische gidsen, de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), het Instituut voor Tropische Geneeskunde en de websites van de overheid zijn zeer goede bronnen om u hierover in te lichten.
Volgende link toont de cartografie met de endemische zones: Malaria

Wees ervan bewust dat die bestemmingen meer risico’s inhouden voor personen met immodeficiëntie en voor zwangere vrouwen.

2. Volg een chemoprofylactische behandeling

De medicatie om zich tegen malaria te beschermen worden slechts uitgereikt op doktersvoorschrift. Uw geneesheer zal de behandeling (een chemoprofylaxie) voorschrijven, rekening houdend met de bestemming, de duur en het type reis, uw gevoeligheid ten opzichte van de behandeling en de eventuele nevenwerkingen.

De stoffen die het meest gebruikt worden zijn kinine, cholorquine, doxycycline, mefloquine of proguanil. (Deze stoffen worden gecommercialiseerd in medicatie waarvan de meest bekende namen zijn: Nivaquine ^®, Malarone ^®, Lariam ^®, Paludrine ^®, Savarine ^®, …).

De behandeling moet vóór uw vertrek beginnen (1 tot 10 dagen afhankelijk van het voorgeschreven geneesmiddel) en zal tot 4 weken na uw terugkeer moeten gevolgd worden. De dosering en de frequentie van inname moeten nauwkeurig nageleefd worden.

Let wel: Indien u (zelfs lichte) koortsaanvallen hebt gedurende de maanden die volgen op uw terugkeer, moet u zo snel mogelijk een geneesheer raadplegen. Een eventuele malaria-aanval blijft immers mogelijk!

Een vaccin tegen malaria ? 
De WHO heeft op 6 oktober 2021 het eerste malariavaccin ter wereld goedgekeurd. De gezondheidsorganisatie adviseert het vaccin in eerste instantie op grote schaal in te zetten bij Afrikaanse kinderen om de malariasterfte in die regio terug te dringen.

3. Bescherm u tegen de muggen

Eens ter plaatse, moet u zich zoveel mogelijk beschermen tegen de muggen.

Vermijd indien mogelijk om naar buiten te komen op tijdstippen waarop de muggen het meest actief zijn, nl van zonsondergang tot zonsopgang.
Draag kledij die het lichaam bedekken (lange mouwen en lange broeken) en vermijd donkere kleren of “flikkerende” kledij, want deze trekken insecten aan. Bescherm eveneens uw hielen en uw voeten. Wees bewust van het feit dat een mug doorheen een kledingstuk zou kunnen steken.

• Gebruik een muggenwerend product op lichaamsdelen die niet beschermd zijn. Vraag raad aan uw apotheker.
• Combineert u een zonnecrème met een muggenwerend product? Smeer u dan eerst in met zonnezalf, laat het product op uw huid inwerken (20 à 30 min.) en gebruik nadien het muggenwerend product.
• Zorg ervoor dat de muggen niet in de woonvertrekken kunnen binnenvliegen: gebruik muggenramen en plaats een muggennet rond het bed (zorg ervoor dat alle openingen afgesloten worden en dat de uiteinden van het net onder de matras geschoven worden).
• Gebruik eventueel sprays of insectenverdelgende middelen, maar zorg er wel voor zelf niet bedwelmd te worden. Let wel: elektrische toestellen die muggenwerende producten verspreiden of toestellen die hoge frequentietonen uitzenden zijn slechts tijdelijk en relatief efficiënt.
• Indien u op reis gaat met kinderen, kan u best informatie inwinnen bij uw geneesheer (of uw apotheker) over de muggenwerende middelen die u kan gebruiken.

Het aantal medische bijstandsdossiers dat door Europ Assistance geopend wordt voor infecties tijdens een reis bedraagt 8% van het geheel van de medische dossiers. Alle leeftijden worden getroffen. Sommige infecties, waarvan malaria, kunnen vermeden worden door de preventieve maatregelen aandachtig op te volgen. 

Malariamortaliteit kan en moet vermeden worden

Heel wat sterfgevallen die te wijten zijn aan malaria hadden kunnen vermeden worden en kunnen verklaard worden door volgende oorzaken:

• onvoldoende kennis van de ziekte bij mensen die naar getroffen gebieden afreizen en die dus niet de nodige voorzorgen nemen;
• een uitstel van een doktersbezoek na terugkeer wanneer de eerste ziektesymptomen optreden (meestal worden ze verward met griepsymptomen);
•  een laattijdige juiste diagnose van de arts die de symptomen toeschrijft aan een grieptoestand.

Het is dus van groot belang om goed voorbereid op reis te vertrekken en bij ziekteverschijnselen na terugkeer meteen contact op te nemen met de behandelende arts en hem op de hoogte te brengen van de bezochte risicogebieden. 

Lees ook

– Reizen en vaccinaties: wat zijn de verplichtingen?
– Het Zikavirus
– Reizen en knokkelkoorts (dengue): risico’s en preventie 

Eerste publicatie: 03/2014 - Update 06/2023