25% van de Belgen maakt gebruik van geconnecteerde of slimme toestellen, 28% van hen gebruikt mobiele gezondheidsapps. Ligt de toekomst van de gezondheid bijgevolg in de technologie?

De opvolging van de gezondheid vanop afstand, teleconsultatie of applicaties zoals de CST, … Tijdens de gezondheidscrisis werden er aan een sneltempo gezondheidstools ontwikkeld en die evolutie blijft duren. Het digitale ecosysteem bevat ook steeds vaker oplossingen die met de gezondheid te maken hebben.

Een groot deel van dit ecosysteem bestaat onder de vorm van slimme toestellen. Denk maar aan een geconneteerde horloge, een spanningsmeter, een weegschaal, het pillenflesje of de saccharometer: slimme toestellen zijn aan een steile opmars bezig, of we het nu willen of niet.

Wat is een slim toestel eigenlijk?

Een slim toestel is een apparaat dat kan communiceren met een informaticanetwerk via wifi, bluetooth of microchips. Dankzij die verbinding kunnen er snel en “slim” gegevens worden gedeeld.

U gebruikt iedere dag slimme toestellen, op dit eigenste moment bent u een artikel aan het lezen op een “slim toestel”. Houdt u van domotica? Dan kunt u uw hart ophalen dankzij de vele verbonden en slimme apparaten: slimme koelkast, verlichting op afstand, een deur openen via een applicatie, … . Ook uw elektriciteit- en gasmeters versturen de meterstanden tegenwoordig rechtstreeks naar uw leverancier.

Een geconnecteerd toestel of een medisch apparaat?

Geconnecteerde, slimme apparaten die gezondheidparameters meten, zijn vaak uitgerust met sensoren. Denk maar aan de opvolging van het lichaamsgewicht, het hartritme, de dagelijkse fysieke activiteit, enz.

Er bestaan geconnecteerde toestellen (zoals horloges) voor uw vrije tijd, andere slimme teostellen zijn dan weer echte medische toestellen. Deze apparaten zijn momenteel vooral bestemd voor patiënten met een chronische aandoening en helpen om een ziekte onder controle te houden.

Geconnecteerde toestellen kunnen worden voorgeschreven door uw huisarts of door uw specialist. Gezondheidsprofessionals kunnen zelfs vanop afstand uw parameters en gegevens opvolgen dankzij speciaal daarvoor bestemde applicaties.

Is het de moeite om u een slim toestel aan te schaffen voor de opvolging van uw gezondheid?

Iedere persoon heeft uiteraard eigen specifieke behoeften. Stel uzelf enkele vragen vooraleer u een geconnecteerd toestel koopt:

Welke meerwaarde heeft het toestel voor uw dagelijks leven? En heeft u het geconnecteerd toestel echt nodig?
Wat is de mening van uw huisarts? Wat zeggen andere gebruikers over het toestel?
Hoe gaat u om met technologie? Zult u in staat zijn om het toestel correct te gebruiken en de resultaten te begrijpen?
Welke veiligheidsgaranties biedt het toestel? Is het betrouwbaar?

Gegevensverwerking, een belangrijk aspect van slimme toestellen

Wie gegevens zegt, zegt ook mogelijke gegevensoverdracht (aan derden). Een polshorloge die uw stappen telt, verstuurt gegevens van uw polshorloge naar uw telefoon. Maar een toestel dat in directe verbinding staat met uw arts kan ook gegevens naar derden versturen.

Ook al zijn slimme apparaten voor de gezondheid bijzonder goed beveiligd, het kan altijd nuttig zijn om informatie in te winnen over de verwerking en de opslag van uw gegevens. En indien u moet inloggen op een applicatie of een account moet aanmaken, lees dan zeker onze tips om een veilig wachtwoord te creëren.

De reglementering inzake geconnecteerde toestellen voor de gezondheid

Een federaal platform voor gezondheidsapplicaties

In België is er een platform dat alle mobiele toepassingen oplijst die als medisch hulpmiddel dienen, nl. mHealthBelgium. Dit platform is een initiatief van de federale overheid en past drie erkenningsniveaus toe:

M1: een als CE-gemarkeerd medisch hulpmiddel, erkend door het FAGG – Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten
M2: een erkenning als gecertificeerd medisch hulpmiddel dat op een veilig manier verbonden is
M3: een erkenning als beveiligd en gecertificeerd medisch hulpmiddel met een sociaaleconomische meerwaarde en dat gefinancierd wordt door het RIZIV

Momenteel staan er op het platform 34 erkende applicaties en heeft geen enkele applicatie het niveau “M3” (gefinancierd door het RIZIV).

Slimme toestellen en verzekeringen

De gegevens die door geconnecteerde apparaten verzameld worden, kunnen potentieel interessant zijn voor verzekeraars. Begin 2021 wijzigde de Belgische wet inzake privacy en ziekteverzekering echter.

Deze wet verbiedt verzekeraars om:

De aanvaarding, de prijzen en/of de dekking van de verzekering te laten afhangen van de wil van de verzekeringsnemer om al dan niet een slim toestel te gebruiken dat persoonlijke en gezondheidsgegevens verzamelt.
Een verzekering te weigeren of de prijs van een verzekeringsproduct te verhogen indien de verzekeringsnemer weigert om een slim toestel te gebruiken dat gezondheidsgegevens verzamelt.

Gegevens over de gezondheid, gevoelige gegevens

Op de website van de Gegevensbeschermingsautoriteit staat te lezen dat gezondheidsgegevens als “gevoelig” worden beschouwd. Dit is ook het geval bij etnische en genetische gegevens alsook bij gegevens over de seksuele geaardheid.

Dit soort gegevens wordt wettelijk gezien nog strenger beschermd. In principe is de verwerking van persoonlijke gezondheidsgegevens verboden (artikel 9.1 van GDPR). Het artikel 9.2 voorziet wel enkele uitzonderingen:

De betrokken persoon heeft uitdrukkelijk toestemming gegeven
De verwerking van de gegevens is nodig om een levensbedreigende situatie onder controle te krijgen
De verwerking is nodig om redenen van openbaar belang of om de gezondheidszorg te waarborgen

De impact van geconnecteerde toestellen op de toekomst van de gezondheidszorg

De verwachting is dat de versnelde technologische en digitale vooruitgang, de opmars van netwerken en beveiligde gegevens ook een impact zullen hebben op de gezondheidszorg. Onze gezondheid zal steeds meer afhankelijk worden van de digitale wereld.

Er is zelfs sprake van medische hulpmiddelen die in het menselijk lichaam geplaatst worden! Denk maar aan microchips die onder de huid worden geplaatst en informatie over onze gezondheid bevatten. Daarnaast wordt er ook (voorlopig synthetisch) DNA gebruikt als gegevensopslag, een oplossing die veel krachtiger is dan de Cloud of dan een USB-sleutel.

Slimme apparaten of geconnecteerde toestellen maken thans helemaal deel uit van ons dagelijks leven. Hetzelfde geldt voor toestellen die onze gezondheid in de gaten houden. Het zijn nuttige en doeltreffende slimme apparaten. Toch moeten we waakzaam blijven voor het gebruik van onze gegevens door derden.