De avonturier Tom de Dorlodot heeft reeds veel ervaring opgedaan op het vlak van het solo varen aan boord van zijn zeilboot. Hij deelt zijn advies en ervaring met degenen die, zoals hem, alleen eropuit willen trekken.

« Na er maandenlang over gedroomd te hebben, vertrok ik dit jaar alleen met de boot vanuit de Canarische Eilanden tot de Azoren. Ik heb zes dagen alleen op volle zee doorgebracht op mijn 12-meter lange zeilboot. Het was mijn eerste solo-ervaring en zeker niet mijn laatste!

Alleen varen is geweldig!

De zee is één van de mooiste en één van de laatste gebieden waar men volledig vrij is. Varen zorgt voor fantastische ervaringen. De wereld met de boot ontdekken, is een geweldige manier om onze prachtige planeet, die voor 80% uit water bestaat, te verkennen. Ik deel gewoonlijk het avontuur op zee altijd het liefst met mijn teamgenoten of mijn gezinnetje, maar toch moet ik zeggen dat op z’n eentje de krachten van de natuur moeten trotseren, een onvergetelijke ervaring is. Dit gezegd zijnde, kunnen de oceanen ook zeer gevaarlijk zijn. Daarom is het belangrijk om te weten waar je aan begint voordat je vertrekt.

De grootste risico’s

Solo varen doe je niet zomaar. Een moment van onoplettendheid, een verwonding, een val in het water, een mislukte manoeuvre of een materiële panne aan boord kan dramatische gevolgen hebben. Wat een klein probleem zou zijn als er voldoende bemanning aan boord is, kan een zeer ernstig probleem worden als men alleen vaart.

De onmisbare opleiding

Eerst en vooral moet je een degelijke opleiding gevolgd hebben.
Veel zeilscholen geven basislessen om alleen of met een beperkte bemanning te varen. Solo varen vereist een diepgaande technische kennis van de boot. Ik raad je ten sterkste aan om een zeer volledige opleiding te volgen over verschillende onderwerpen.

Zelf heb ik eerst geleerd hoe ik alle zeilmanoeuvres moest uitvoeren, eerst in teamverband en daarna alleen. Ik heb ook een technische opleiding gevolgd om de motor te leren herstellen, een meteorologische opleiding om de verschillende weerfenomenen te begrijpen, ik heb mijn radiolicenties gehaald om op zee te kunnen communiceren of om hulp te vragen, ik heb zelfs een overlevingscursus en EHBO-cursussen gevolgd.

Je stopt nooit met leren en op zee is kennis, meer dan waar dan ook, synoniem voor autonomie en veiligheid.

Ik vind de cursussen van de BRYC in Brussel top. Ik beveel ook de cursussen aan van Sylvie en Alexis Guillaume van de SAIL AWAY school (ook in Brussel). Ze organiseren hun zeetochten op verschillende soorten zeilboten, zodat ze zowel op monohulls (enkelrompschip) of catamarans varen. Het beste is om een opleiding te volgen gedurende één week aan boord.

Bereid je goed voor en doe ervaring op

Ik zeg vaak dat de voorbereiding de sleutel tot succes is.

Ideaal is om te starten bij goede omstandigheden en met korte afvaarten. Ik raad aan te beginnen met een dagtocht, op een rustige zee en met een kalme wind, om nadien de technische moeilijkheden verder op te drijven: een nachtje varen, dan twee dagen, en zo verder.

De boot

Natuurlijk moet de boot in onberispelijke staat van onderhoud verkeren en is het ook goed om hem aan te passen aan het solo varen. Hij moet voorzien zijn van alle veiligheidsuitrusting. Een gemakkelijk toegankelijk reddingsvlot, een zak met provianten, een overlevingsdeken, water, visgerei, noodsignalisatie, een misthoorn, een kompas, enz. zijn ook onmisbaar. Je begrijpt ook dat – voordat je de haven verlaat -, je zowel de boot als de uitrusting moet controleren.

Wat de kosten betreft, is er voor elke portemonnee wat wils. Ik ontmoette een man op de Azoren die een boot had gekregen die er verlaten bij lag. Hij stak veel werk en motivatie in de restauratie van zijn boot en stak uiteindelijk de Atlantische Oceaan over.

De boot moet aangepast worden om alleen te varen. Op mijn zeilboot hebben we het dekplan aangepast om de manoeuvres te kunnen uitvoeren terwijl ik in de kuip blijf. Fysiek moet je in staat zijn de zeilen te hijsen of een elektrische lier te installeren. Een goede automatische piloot is een must. Zelf heb ik er één in reserve aan boord in geval van technische problemen.

Naast de veiligheidsuitrusting neem ik ook doe-het-zelfmateriaal mee om op zee herstellingen te kunnen uitvoeren. Zo heb ik in het geval van een ongeluk en lek dat de boot tot zinken zou kunnen brengen, een vijsmachine, platen, expansieschuim en mariene mastiek om een tijdelijke herstelling uit te voeren. Ik heb ook een ijzerzaag mee indien de mast zou breken en ik de mastkabels of hijskabels moet doorzagen.

SOS

Vóór ik vertrek informeer ik mijn familie en naasten over mijn vertrektijd, mijn precieze route en mijn aankomstdag (bij benadering). Ze kunnen me ook live volgen dankzij mijn satellietbaken InReach Mini. Ik kan ook berichten sturen met dit baken. Ik probeer gemiddeld elke 2 à 3 dagen nieuws te sturen. Sylvie Guillaume, meteorologisch experte, is verantwoordelijk voor het regelmatig versturen van weersinformatie en waarschuwt me als het gevaarlijk wordt. We hebben ook een vriendin die dokter is en dag en nacht telefonische oproepen kan ontvangen. Als we een ernstig probleem hebben, kunnen we haar bereiken en kan ze ons bijstaan. We hebben een zeer complete apotheek aan boord.

Elk land heeft zijn eigen reddingsdienst. Het is noodzakelijk om het noodnummer te kennen om hen te contacteren. In Frankrijk is de CROSS te bereiken via het nummer 196 en is de SNSM super efficiënt.

Alle boten moeten kanaal 16 (VHF-radio) constant blijven volgen. In geval van een probleem kan je hulp inroepen door je GPS-coördinaten op te geven. Op zee hebben we de plicht om hulp te bieden aan iemand die in gevaar is. Op een Atlantische oversteek kunnen we rekenen op een andere zeilboot, een vissersboot of een vrachtschip om ons te helpen.

Aan boord moet de veiligheid de absolute prioriteit zijn. Daarom moet je altijd met een veiligheidslijn vastgebonden zijn tijdens het zeilen. Persoonlijk draag ik altijd een zelf opblaasbare vest aan een reddingslijn als ik op het dek ben. ‘s Nachts ga ik nooit buiten zonder een koplamp. Ik heb ook een persoonlijk AIS-baken en een Garmin Inreach Mini die mijn GPS-positie volgt en in geval van grote problemen een SOS via de satelliet kan uitsturen.

Je moet ten allen koste voorkomen om in het water te vallen. Als je alleen bent, is een val in koud water en in moeilijke omstandigheden iets dat je weinig overlevingskansen biedt. De overlevingstijd wordt geschat op 2 tot 7 uur in water van 20°… en minder dan een kwartier in water van 0 tot 4°!

Een moment van onoplettendheid komt gauw voor. Als ik me aan boord verplaats, gebruik ik steeds één hand om mij vast te houden en de andere om te werken.

Het weerbericht

Vóór het vertrek is een goede weersvoorspelling onontbeerlijk. De weerprogramma’s zijn echt enorm geëvolueerd en de weermodellen zijn steeds preciezer. Ik gebruik SQUID, die me de precieze omstandigheden zal weergeven die ik onderweg zal tegenkomen. De gratis app Windy is ook een aanrader. Je kunt er veel informatie in vinden zoals windsterkte, deininghoogte, zonneschijn, storingen, enz.

Je moet goed geïnformeerd zijn over de beste tijd van het jaar en het weer. Jimmy Cornell’s boek World Cruising Route staat vol met goede tips.

Blijf alert… 24u/24

Eén van de grootste uitdagingen voor de solo varen is het leren omgaan met de vermoeidheid. Het is inderdaad noodzakelijk om bijna constant wakker te blijven. Ik slaap in korte tijdspannes van vijftien minuten wanneer ik alleen vaar. Elke kwartier ga ik aan dek om te controleren of de vaaromstandigheden niet te hevig zijn geworden, of de zeilen goed getrimd zijn en of er geen andere boot (lading of andere) gevaarlijk dichtbij komt. Gewoonlijk zijn de eerste dagen in dit tempo moeilijk en lastig, maar je past je vrij snel aan. Het geheim is om zelfs overdag microdutjes te doen. De bekende zeilster Florence Arthaud gaf goed advies: “Als ik midden in de nacht wakker wordt door een abnormaal geluid, als de zeilen dichtslaan of als er een probleem is op het dek, dan tel ik tot tien voordat ik mijn hut verlaat en actie onderneem… Dat stelt me in staat om voldoende wakker te zijn en zo te voorkomen dat er te veel ongelukken gebeuren…”.

Laatste tips

Maak enkele gerechten klaar voordat je vertrekt. Zo hoeft jij je de eerste dagen niet te veel te concentreren op het koken en kan je aan je boot wennen.
En natuurlijk neem je geen alcohol aan boord. Om te varen moet je helder kunnen nadenken.
Gebruik je gezond verstand, en wees voorzichtig. Een goede zeeman is een oude zeeman… 😉

Vergeet ook je reisverzekering niet. Deze zal je waarschijnlijk niet helpen als je in de internationale wateren bent, maar als je een medisch probleem hebt, kun je je bijstandsverlener oproepen van zodra je aan wal bent.

Smooth winds and following seas.

Tom van Dorlodot”