Xavier Van Caneghem
Hoe kies je de meest aangewezen voeding wanneer je op reis bent in een ver land? Hoe ga je te werk als je er de begane paden verlaat?
Avonturier en parapentevlieger Tom de Dorlodot geeft ons zijn beste tips.
Ik hoor regelmatig vrienden die mij over hun reis zeggen : « Ik heb pech gehad, ik ben ziek geworden in het midden van mijn reis… Waarschijnlijk heb ik iets verkeerds gegeten?!”
En wanneer ik wat doorvraag, kom ik snel tot de conclusie dat dit probleem waarschijnlijk gemakkelijk had kunnen vermeden worden.
Ogen van schapen en ingewanden van geiten
Wat de preventie betreft, ben ik nochtans niet het beste voorbeeld, want ik heb al bijna alles meegemaakt: schapenogen in Pakistan (wat ik trouwens ten sterkste afraad), yakboter in Nepal, ingewanden van geiten in Kenja, zee-aal op de Markiezeneilanden, moeraskrokodil in Maleisië, cavia’s in Peru, et nog veel meer… Ik ben in vele wouden ter wereld met jagers op stap gegaan en heb de kans gehad om tijdens mijn verre reizen zowat overal te kunnen vissen. Op het ogenblik dat ik deze lijnen schrijf, ben ik op onze zeilboot van Searchprojects langs de Canarische Eilanden en heb ik zonet een zeebrasem klaargemaakt die ik enkele uren geleden met een harpoen heb gevangen. Er staat niets boven vers! 😉
Indigestie et turista
Ik hou van locale gerechten en ik drink vaak water uit beken of bronnen wanneer ik geen andere optie heb. Zoals iedereen, ben ik jammer genoeg enkele keren ziek geworden. Tijdens een expeditie op de Himalaya ben ik 11 kg afgevallen op 8 dagen tijd. Ik zat vast in een tent aan de voet van een berg en had een bedorven stukje kip gegeten. Ik heb echter veel geleerd uit mijn vergissingen en zou je graag enkele tips willen meegegen.
Het is immers veel te jammer om een mooie reis te laten vergallen door een slechte maaltijd…
Basistips voor elke reiziger
- Water: De meest voorkomende oorzaak van darmproblemen is het water. In het buitenland moet men vermijden om kraantjeswater te drinken. Let ook op de ijsblokjes die meestal gemaakt worden met water van twijfelachtige kwaliteit, en ook op waterijsjes. Bij de minste twijfel, kan je best een filter gebruiken of zuiveringstabletten (van het type “Micropur”). Als je geen andere optie hebt, raad ik je aan om thee te drinken met water dat lang genoeg gekookt heeft. Thee is heerlijk!
Drink liefst gebotteld water (goed gesloten bij aankoop) en vergewis je dat het kraantjeswater gecontroleerd, gefilterd of zelfs gekookt is. - Rauwe voeding: Vermijd rauwe voeding die risico’s inhoudt zoals vis, schelpdieren, fruitsla, fruitsap dat in water verdund is of zelfs rood vlees. Het koelketen is niet altijd nageleefd! Meestal is dit ook een kwestie van gezond verstand. Bij manier van spreken: eet geen mosselen in het midden van de Mongoolse steppe of rauw rundsvlees in het midden van de Sahara…
- Melkproducten: Vermijd ook niet gepasteuriseerde melkproducten en ijsjes op basis van melk. Meestal kan men er niet aan weerstaan, maar is het risico veel te groot.
- “Street food”: “Street food” laat velen dromen, maar soms draait ze uit op een nachtmerrie. De etenswaren worden buiten uitgestald, in de hitte, ten prooi aan vliegen en insecten. Als je het echt niet kunt laten, kies dan voor verkopers met de meeste klanten.
- Lees ook het artikel “Reizen zonder turista“.
Enkele goede tips
- Was je handen vóór elke maaltijd! Dit geldt thuis en des te meer in het buitenland, en het is ook de beste manier om problemen te vermijden. Of je ze wast met een goede zeep of met desinfecterende handgel, het blijft een goed reflex. Lees hier hoe jij je handen het meest efficiënt wast.
© John Stapels - Eet goed gewassen fruit (idealiter gepeld).
- Eet gekookte groenten die nog goed warm zijn of rauwe groenten die goed gewassen zijn (met zuiver water) en die je zelf klaarmaakt. Vermijd “verse sla”.
- Ga na of de etenswaren goed gekookt zijn en probeer de hygiëne in de keuken in de gaten te houden. Ik “verdwaal” vaak in restaurants om de kans te krijgen even in de keuken te kunnen gluren. Men staat soms versteld van wat men ziet!
- Eet liefst niet getransformeerde voeding (bvb wat kant-en-klaar is). Kook indien mogelijk zelf. Persoonlijk gebruik ik een “jetboil” (gasvuurtje) om pasta, rijst, quinoa, enz te koken.
- Sommige etenswaren zijn ideaal op reis: gedroogd fruit zit vol energie, graanrepen bestaan uit oliehoudende bestanddelen (noten, cashewnoten, sesamzaadjes, nootjes, …) en zijn vol vitaminen en mineralen.
Ingeblikte tonijn, makreel of sardienen zijn eveneens interessant dankzij hun gezonde vetgehalte (meervoudigde onverzadigde vetzuren), vitaminen en mineralen. Ze zijn een uitstekende bron van proteïnen. Kijk echter goed naar de versheidsdatum.
Eieren zijn overal gemakkelijk te vinden. Pas op als ze in water blijven drijven, want dan zijn ze rot!
Tenslotte: een lang houdbaar product dat men ook bijna overal kan vinden en vol energie is, is honing. Ik koop er altijd als ik onderweg ben. Honing is heerlijk op vers brood, op chapati’s, tortilla’s, enz… - Tenslotte : vermijd om dieren aan te raken of om met dieren te spelen (loslopende honden, straatkatten, apen (Aziatische tempels), …). Sommige zien er schattig uit, maar soms zijn ze dragers van ziekten, en meestal dragen ze parasieten.
Welke voeding buiten de begaande paden?
Ga je op trekking in afgelegen gebieden, ver van elk bevoorradingspunt?
Enkele nuttige tips:
Wat moet ik voorzien in mijn rugzak als basisvoeding?
- Havermout is super als ontbijt en voor een optimale verhouding tussen gewicht en energie. Ik neem melkpoeder mee en een vuurtje op gas of benzine. Een theebuiltje is heel licht en is altijd nuttig. Hetzelfde geldt voor cacao. Water vindt men bijna overal.
- Muesli zit eveneens vol energie. Droog of gedroogd fruit (appelen, bananen, kiwi’s, mango’s, …) zijn ook top want heel licht en vol vitaminen.
- Het is mogelijk om op de markt voedseldrogers te vinden (dehydrators). Ik hou in het bijzonder van Excalibur, die super goed werkt. Ik droog zelfs vlees met de Excalibur voedseldroger.
- Gevriesdroogde producten zijn eveneens heel praktisch. Het merk LYO (bio-producten!) heeft heel lekkere schotels. Men kan ze bestellen via het web. Het volstaat kokend water toe te voegen, 10 minuten te wachten en het is klaar. Hun vegetarische schotels zijn heel lekker.
- Voor bescheidenere budgetten zijn Chinese pasta een aanrader. Ze zijn heel snel klaar.
Welke hoeveelheid voeding moet men per dag voorzien?
- Eet in verhouding met je honger of zelfs iets meer indien je heel actief bent. Tijdens een stevige trektocht verbruik je meer calorieën dan een dag op kantoor.
Ik heb een nuttige truc wanneer ik langdurig op reis ben: ik neem een lintmeter mee (die van Ikea is heel licht) en meet elke 4 dagen mijn borstomtrek en de omtrek van mijn dijen. Zo zie ik of ik snel spiermassa verlies en op mijn reserves leef.
Hoe compenseer je een tekort aan vitamine C op plaatsen waar fruit schaars of onbestaande is?
- Gedroogd fruit biedt hiervoor een goede oplossing. Men kan ook een doos vitaminepillen meenemen als complement.
Als je de bergen kent, kan je er heel wat lekkere dingen vinden: bessen, bosvruchten, wilde aardbeien, enz. Was ze goed uit voordat je ze eet en wees er zeker van dat ze eetbaar zijn. Als je voorbij een boomgaard wandelt, vraag dan even aan de landbouwer of de eigenaar of je een fruit mag plukken. Meestal zijn ze zeer gastvrij.
Welk minimumhoeveelheid water moet ik meenemen?
- Een “camel pack” van 2-3 liter met een grote opening (eenvoudiger om te vullen), en ideaal genomen ook een waterfilter.
Waarin verpak je de droge en vloeibare voedingswaren?
- Ik raad een goede “camel pack” van 2 of 3 liter aan. Het is heel nuttig om aan de waterdarm te kunnen zuigen wanneer men een zware inspanning levert, omdat men dan veel moet drinken. De beste indicator is de kleur van de urine: donker betekent dat men teveel uitgedroogd is, helder is OK.
Persoonlijk probeer ik zo weinig mogelijk verpakking mee te nemen. Ik droog zelf mijn fruit en steek ze in kleine, papieren zakjes. Conservenblikjes nemen wat plaats in beslag, maar het proteïnegehalte van ingeblikte tonijn is niet te onderschatten.
Hoe zorg je voor de nodige dagelijkse portie vetten (lipiden), suikers (gluciden) en proteïnen?
- De graanrepen (zo natuurlijk mogelijk) zijn top, hetzelfde geldt voor gedroogde vruchtenmengsels, gedroogd fruit, pasta, rijst, couscous, lenzen, mousselinepuree, … Gedroogd vlees is vol proteïnen. Zelf snij ik dunne plakjes en laat ze in soja weken voordat ik ze in mijn machine droog. Dit is heerlijk!
Het is gemakkelijk om overal ter wereld verse eieren te vinden. Eieren zijn een zeer goede bron van eiwitten. Als ze hardgekookt zijn, kan men ze gemakkelijk overal mee naartoe nemen. Kaas, yoghurt, enz is ook gemakkelijk te vinden.
Vis is ook een niet te verwaarlozen bron van eiwitten. Met een beetje ervaring kan men in rivieren op forel vissen. Om dit te doen raad ik de Tenkara vishengel aan: hyperlicht en heel efficiënt. Tijdens mijn trektocht doorheen Nieuw Zeeland heb ik dankzij dit middel regelmatig verse vis kunnen eten. - Soep in poeder is meestel nogal gezouten. Maar dit is zeer goed als men inspanningen doet, omdat zout bijdraagt om snel te recupereren. Daarenboven zijn die zakjes heel licht.
Welke voorwerpen zijn onontbeerlijk?
- Een Zwitsers zakmes heeft vele voordelen, twee aanstekers (want zonder vuur, geen gekookte maaltijd!) en een gasvuur met een klein keteltje en met een deksel (titanium is qua gewicht het meest aangewezen) of een jetboil (dat minder gas verbruik en als kom kan dienen).
- Er bestaan ook kleine houtvuren die perfect werken op kleine takjes of twijgjes.
- Men kan ook rechtstreeks eten uit het aluminiumpakje van gevriesdroogde producten. Hiervoor is een lepel natuurlijk onontbeerlijk.
- Ik neem altijd wat zout en peper mee. Ze geven smaak aan heel wat gerechten… 😉
Hoe verwarm of kook je de voedingswaren?
- Op een (hout)vuurtje, zoals vroeger, of op een gasvuur. Neem ook voedingswaren mee die je koud kunt eten in het geval je geen plaats vindt om te koken. Er bestaan heel kleine barbecueroosters die heel bruikbaar en heel licht zijn.
Let op de plaatselijke regels als je een vuur maakt en wees heel voorzichtig. Wees er absoluut zeker van dat het vuur helemaal geblust is vooraleer je de plek verlaat.
Wat doe je met de afval?
- Afval wordt idealiter gerecycleert door de verpakking grotendeels reeds te verwijderen vóór de reis. Nadien is het vanzelfsprekend uitgesloten om afval in de volle natuur achter te laten. Een goede zipblockzak maakt het mogelijk om er alles in samen te drukken. Karton of papier kan verbrand worden om het vuur aan te steken, maar het is altijd beter om die materialen te recycleren.
Nog enkele gouden tips
- Heb je een lichte brandwonde opgelopen tijdens het koken en heb je geen reisapotheek bij de hand? Wat tandpasta op de wonde zal de pijn verzachten.
- Voedingswaren hou je langere tijd fris door ze te bewaren in je slaapzak (een slaapzak isoleert super goed).
- Gun jezelf na een lange dag wat plezier met een stukje chocolade! 🙂
Goede reis, smakelijk eten en vooral… veel plezier!
Blue skies,
Tom.
Ontdek de artikels van Tom in het dossier “Reizen en avontuur“
(c) Foto’s: John Stapels
