Laat u niet bijten door teken!

Opgepast als u graag in bossen of door vochtige weilanden wandelt of er wilt kamperen, want teken kunnen er u opwachten! 

De teken wachten u op vanuit hun schuilplaats

Teken  – waarvan er in de wereld meer dan 800 soorten bestaan! – zijn geleedpotige diertjes die tot de mijten behoren. Men vindt ze terug in vochtige gebieden (bossen, wouden, weilanden, struiken, …) van landen met een gematigd klimaat. Bij ons zijn ze hoofdzakelijk actief van de lente tot de herfst.

Ze verschuilen zich op hoog gras of op takken en hechten zich aan elk warmbloedig dier dat er voorbijloopt (reeën, (dam)herten, egels, eekhoorns, muizen, vogels, vossen, … maar ook schapen, runderen, katten, honden.. en mensen). Ze steken/bijten hun gastheer op een plek waar de huid zeer dun is om zich met zijn bloed te voeden.

Wanneer een teek zich aan zijn gastheer heeft vastgebeten, kan hij hem een bacterie injecteren die verantwoordelijk is voor de ziekte van Lyme. Nadat de teek voldoende bloed heeft opgezogen, laat hij zijn gastheer los, valt hij op de grond en zoekt hij een plek om zijn eitjes te leggen.

Teken en de ziekte van Lyme

Als dusdanig is een beet van een teek niet gevaarlijk. De situatie wordt pas gevaarlijk wanneer de teek drager is van een ziekte. De ziekte die het meest door teken wordt overgedragen, is de ziekte van Lyme (naam afkomstig van het graafschap Lyme in de USA). In België loopt 1 à 3% van de gebeten personen het risico om de ziekte op te lopen. Dit aantal is veel hoger (tot 10%) in landen waar de ziekte van Lyme sterk aanwezig is.

De bacterie die verantwoordelijk is voor de ziekte van Lyme is aanwezig in de ingewanden van de teek. Het is slechts dankzij de toevoer van vers bloed dat door de teek wordt opgezogen dat de bacterie naar het lichaam van de gastheer zal kunnen migreren. Hierdoor is het risico op een besmetting vrij laag gedurende de eerste 8 uren na de beet.

Symptomen: De ziekte van Lyme (borreliose) kan in eerste instantie een huidreactie doen ontstaan (erytheem). Nadien kan het leiden tot griepsymptomen (koorts, hoofdpijn, gewrichtspijn) en in extreme gevallen tot neurologische problemen, hartproblemen, hersenvliesontsteking of encefalitis.

Een andere ziekte die door teken kunnen overgedragen worden is de tekenencefalitis. Deze ziekte kan leiden tot ernstige vormen van hersenvliesontsteking en wordt veroorzaakt door een virus. Men kan zich hiertegen beschemen door zich te laten vaccineren (1 maand voor de afreis). Lees meer informatie over de tekenencefalitis in ons artikel “De tekenencefalitis in opmars in Europa“.

Hoe kan men zich beschermen?

• Draag tijdens wandelingen of trekkings door bossen en wouden lange, gesloten kledij (bedek armen en benen). Steek de broekspijpen in de sokken. Draag gesloten schoenen en een hoed (vooral de kinderen).
• Blijf op de wandelpaden en waag u niet in struiken of plaatsen met hoge begroeiing.
• Kampeer liefst niet in bosgebieden of plaatsen waar de begroeiing hoog is.
• Er bestaan teekwerende of teekdodende producten. Ze bieden echter slechts een beperkte en tijdelijke bescherming op plaatsen waar het product aangebracht is.
• Controleer uzelf  na een lange wandeling in een risicogebied (teken houden van welbepaalde plekken op het lichaam zoals de oksels, de hoofdhuid, de achterkant van de oren, de schaamstreek, …).
  Controleer ook uw huisdier indien hij u op de wandeling heeft begeleid.
• Neem contact op met uw behandelende geneesheer in verband met een vaccinatie tegen tekenencefalitis. De vaccinatie wordt aanbevolen voor een verblijf in een landelijke of beboste omgeving lager dan 1.500 m in de meeste landen van het noordelijk halfrond vanaf het voorjaar tot het najaar (2 injecties met 1 maand tussenpauze).

Hoe verwijdert men een teek?

Indien u vaststelt dat u door een teek gebeten bent, moet u zeker niet panikeren: het is immers helemaal niet zeker dat de teek besmet is.
Anderzijds zal een snelle reactie meestal het risico op een ziekte beperken.

• Gebruik een pincet. (Er bestaan ook speciaal ontworpen pincetten om teken te verwijderen. Ze zijn te koop in apotheken).
• Gebruik geen ether, benzine of een ander product met de hoop dat hiermee de teek zijn greep zou lossen. Dit zou een tegengesteld effect kunnen hebben: de teek zou de inhoud van zijn ingewanden (en dus de bacterie) in uw lichaam kunnen ‘uitbraken’.
• Grijp de teek met de pincet zo dicht mogelijk bij de huid en trek hem verticaal uit de huid. Wees zeker dat geen deeltje van de teek in de huid vastgeankerd blijft. Ontsmet nadien de wonde.
• Volg de evolutie van de wonde op gedurende zowat 1 maand. Raadpleeg uw huisarts bij de minste twijfel.

Risicogroepen

Teken slaan vooral toe van juni tot oktober. Elke persoon die in bossen of wouden werkt, evenals alle wandelaars, jagers, kampeerders, … tot “champignonplukkers” en “rondtrekkende scoutsbendes” toe, zijn potentiële prooien.

Huisdieren die zich in risicogebieden begeven, kunnen eveneens gebeten worden of met teken naar huis komen.

3 vragen om het risico van uw volgende reis te kennen

Beantwoord 3 eenvoudige vragen van de “risk checker” ontwikkeld door de firma Pfizer. Het zal u aangeven hoe groot het risico is dat u in uw land van bestemming tekenencefalitis kunt oplopen:

Een website om de Belgische risicogebieden in kaart te brengen

Er bestaat een Belgische website waar gebeten personen zich kunnen registreren : https://tekennet.wiv-isp.be/.

Het instituut Sciensano nodigt de mensen uit die door een teek zijn gebeten om (tussen 01/04 en 31/10/21) het beestje gratis met de post naar hen op te sturen voor onderzoek.

Een andere nuttige website: http://www.who.int/ith/diseases/lyme/en/

Lees ook: De tekenencefalitis in opmars in Europa

.

Eerste publicatie: 07/2015 - Update: 04/2021