Schermen zijn nu overal aanwezig. Bovendien zijn ze 24/7 toegankelijk: een evolutie die niet zonder gevolgen blijft voor uw gezondheid.
Uw schermtijd beperken voor uw fysieke en mentale gezondheid is dus essentieel.

Wat is een schermtijd?

De schermtijd is de totale dagelijkse tijd tijdens welke u naar verschillende soorten schermen kijkt (televisie, computer, smartphone, computerspelletjes, …), thuis of op het werk. Dit begrip wordt steeds vaker in verband gebracht met onze gezondheid.

Met het oog op de ontwikkeling van kinderen en tieners is het uiterst belangrijk om hun schermtijd te beperken. Een langdurige blootstelling aan schermen houdt risico’s in voor de fysieke en mentale gezondheid.

Enkele oplossingen om de schermtijd te beperken

De 3-6-9-12-regel, voor kinderen en tieners

Deze regel werd in 2008 in het leven geroepen door de psychiater Serge Tisseron en is een eenvoudige manier om “te leren omgaan met en om zich “af te schermen” van… de schermen”.
Vanaf de geboorte van het kind gelden om de drie jaar eenvoudige regels:

1. Jonger dan 3 jaar – De voorkeur gaat uit naar traditionele spelletjes en verhalen. Hebt u een tablet, speel dan liefst samen met het kind.
2. Van 3 tot 6 jaar – Leg duidelijke regels vast rond de schermtijd. De televisie en de computer staan in gemeenschappelijke ruimtes. Probeer computerspelletjes zoveel mogelijk samen met het kind te spelen.
3. Van 6 tot 9 jaar – Blijf duidelijke regels rond de schermtijd toepassen en respecteer de aanbevolen leeftijden van de respectieve programma’s. De televisie en de computer blijven in de gemeenschappelijke ruimte staan en de spelconsole wordt correct afgesteld. Leer uw kinderen omgaan met het recht op privacy en het recht op beeld.
4. Van 9 tot 12 jaar – We laten het kind het internet ontdekken en herinneren hem of haar aan de belangrijkste richtlijn: wat gepubliceerd wordt, kan door iedereen en altijd worden gebruikt (of misbruikt), ook tegen de wil van de gebruiker. Bepaal samen met het kind vanaf welke leeftijd hij of zij een mobiele telefoon krijgt.
5. Ouder dan 12 jaar – Laat het kind op zelfstandige manier het scherm gebruiken, maar spreek wel begin- en einduren af. Vermijd een rechtstreekse internetverbinding in de slaapkamer en zet ‘s nachts de wifi uit. Sensibiliseer het kind voor thema’s zoals downloads, plagiaat, pornografie en cyberpesten.

De schermtijd beperken op de smartphone of de tablet

“Hij zit de hele dag op zijn smartphone”, het is een vaak gehoorde klacht van ouders over hun tienerkinderen. Op smartphones kunt u tegenwoordig meldingen instellen over de schermtijd. We geven hieronder drie manieren om de schermtijd te beperken:

• Leg grenzen vast

Op een iPhone of Android kan men een “timer” instellen. Selecteer een categorie (sociale media) of een specifieke applicatie en bepaal het maximaal aantal minuten per dag. De telefoon geeft een melding wanneer de maximale tijd is overschreden.

• Deactiveer meldingen

Het is eigen aan de tijdsgeest: bij de minste bieptoon of trilling grijpen we naar onze telefoon. Op smartphones verschijnen voortdurend meldingen, naar schatting een veertigtal per dag. Iedere melding is een uitnodiging om naar het scherm te gaan kijken. Maar is alles wel belangrijk of dringend? Meestal niet. Deactiveer de meldingen. Op die manier kunt u uw schermtijd beperken. Maakt u zich zeker geen zorgen, de wereld blijft echt wel doordraaien.

• Zet de vliegtuigstand aan

Is het uitzetten van de meldingen niet voldoende? Ga dan nog een stap verder en kies voor de vliegtuigstand van uw telefoon. Houd wel de optie ‘oproepen’ actief. Zo houdt u de verleidingen van het internet, de sociale media en YouTube op een veilige afstand.

Tips voor het thuiswerken

Bij steeds meer beroepen zijn schermen onontbeerlijk geworden. U kunt uiteraard moeilijk aan een IT-specialist of aan een filmregisseur vragen om zijn of haar “schermtijd te beperken”.
Maar als schermen niet zo uitdrukkelijk nodig zijn, bestaan er ergonomische oplossingen om de fysieke effecten van een lange blootstelling te verminderen:

• Kijkt u lang naar een scherm? Knipper dan regelmatig met uw ogen.
• Bewaar voldoende afstand tussen uw ogen en het scherm: minstens 60 cm voor een computerscherm.
• Stel het scherm in op de juiste hoogte: het scherm moet op ooghoogte staan.
• Pas de “20-20-20”-regel toe: las om de 20 minuten een pauze in van 20 seconden en kijk dan 20 meter ver.
• Koppel uzelf los van interactieve schermen twee uur vóór het slapengaan.

Waarom moet men zijn schermtijd beperken?

Schermen lijken onschuldig, maar herhaaldelijk en langdurig naar een scherm kijken, kan de gezondheid schaden.

De fysieke effecten van een lange schermtijd

1. Gebrek aan beweging en overgewicht

Hoe langer we statisch voor een scherm blijven zitten, hoe minder we bewegen. Dat is logisch. Bij kinderen in volle groei kan het herhaaldelijk gebruik van schermen de ontwikkeling afremmen en desnoods overgewicht veroorzaken.

2. Slaaptekort

Wanneer u ‘s avonds langdurig naar een scherm kijkt, maakt uw lichaam minder melatonine aan. Dat hormoon bevordert de slaap. Vooral kinderen zijn gevoelig aan het blauwe licht dat de schermen uitstralen. Naarmate mensen ouder worden, vertroebelt hun ooglens.

3. Spierpijn

Vaak zitten we voor het scherm in een niet al te beste lichaamshouding. Een slechte houding kan spierpijn veroorzaken, denk maar aan de rug, de schouders, de nek, …

4. Zichtproblemen

Wist u dat we 5 maal minder vaak met onze ogen knipperen wanneer we naar een scherm kijken? Een te lange blootstelling aan een scherm kan dus de uitdroging van de ogen veroorzaken. Maar er kunnen ook andere problemen optreden: vermoeidheid aan de ogen, hoofdpijn of concentratieverlies.

Als u uw schermtijd beperkt, vermijdt u problemen op de lange termijn zoals een slechte coördinatie tussen de ogen of de ontwikkeling van bijziendheid.

De psychologische effecten van een lange schermtijd

1. Minder welzijn

Wie lang naar schermen kijkt, komt vaker in contact met beelden en inhoud. Of het nu via het internet, de sociale media of de televisie is, u komt in contact met heel wat stimuli en druk. In sommige gevallen kan een te lange blootstelling aan schermen hierdoor leiden tot een lager zelfbeeld.
Verdere gevolgen op de mentale gezondheid zijn negatief: meer stress, meer angsten en een grotere kans op depressies.

2. Impact op de cognitieve functies

Heel wat studies tonen aan dat er een verband bestaat tussen een te lange schermtijd en een mindere concentratie, geheugen en alertheid. Deze eigenschappen zijn nochtans belangrijk, vooral tijdens de ontwikkelingsfase.

3. Gameverslaving

Gameverslaving is sinds 2018 door de WHO erkend als een mentale ziekte. Deze stoornis werkt op het beloningssysteem, net zoals bij een alcohol- of drugsverslaving. Door te spelen, successen te boeken of zelfs door een “like” te krijgen van volgers, wordt de speler of gebruiker steeds afhankelijker van dopamine.

De sociale effecten van een lange schermtijd

Wie voortdurend aan het scherm gekluisterd is, neemt minder tijd om andere mensen te ontmoeten. Dat kan leiden tot een sociaal isolement en minder sociale vaardigheden.

Denk maar aan moeilijkheden om zich uit te drukken, vooral bij de kleinsten. Door rechtstreeks met anderen te spreken, oefenen ze hun taalvaardigheden.

Enkele nuttige links

Bestaat internetverslaving? | Druglijn.be
Sociale media.pdf (Vlaanderen.be)
Wat doet (te veel) schermtijd met je lichaam? | Mediawijs
Beeldschermen – Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (Belgie.be)

U heeft het begrepen: mee zijn met uw tijd en schermen gebruiken is zeker niet verkeerd, maar uw schermtijd beperken, is ook denken aan uw fysieke en mentale gezondheid. Bovendien komt het uw sociaal leven ten goede.

Artikel geschreven in samenwerking met We are the Words.

Ontdek ook onze andere artikels over IT-bijstand door hier te klikken.