Alain Dierckx
Het aantal verschillende types voertuigen in het verkeer is de laatste jaren erg toegenomen. Denk maar aan steps, speed pedelecs, bakfietsen en nog vele anderen die allemaal onder de noemer ‘zachte mobiliteit’ vallen. Het verkeer wordt hierdoor alsmaar ingewikkelder want elk voertuig eist natuurlijk zijn eigen ruimte op. Deze “ruimterivaliteit” leidt soms tot onveilige situaties en wekt wrevel op. Dat blijkt ook duidelijk uit de resultaten van de recentste Mobiliteitsbarometer 2025 van Europ Assistance: 
Hoe kunt u zich bijgevolg als zwakke weggebruiker zo goed mogelijk beschermen tegen de gevolgen van die onveilige situaties? Onze blogger Alain Dierckx geeft ons nuttige tips.
Wat is “zachte mobiliteit”?
Met die term worden alle persoonlijke vervoermiddelen bedoeld die een minimale impact hebben op het milieu. Auto’s, bestelwagens, vrachtwagens en andere gemotoriseerde voertuigen met twee of vier wielen vallen dus niet onder die noemer.
Voorbeelden van zachte mobiliteit zijn klassieke fietsen en elektrische fietsen, speed pedelecs, bakfietsen, (e-)steps, e-skateboards, hoverboards, segways, monowheel en eigenlijk alle variaties op tweewielige voertuigen op voorwaarde dat ze niet aangedreven worden met fossiele brandstoffen.
Hoe onveilig is zachte mobiliteit?
Uit de cijfers van Statbel voor 2023 blijkt dat in België het grootste aantal dodelijke ongevallen zich voordeed bij automobilisten (212 gevallen), maar op de tweede plaats stonden de fietsers (101 gevallen), en dit terwijl fietsen een kleiner deel uitmaakt van het totale verkeer.
In Vlaanderen was de situatie in 2023 als volgt:
Van de verkeersslachtoffers in dat jaar was 36,6% een inzittende van een auto, terwijl 34,3% bestuurder was van een (elektrische) fiets. Maar het verkeer met de fiets maakte toen slechts voor 8% deel uit van de afgelegde kilometers! (bron: Vlaanderen, Jaarrapport verkeersveiligheid).
Het aandeel van de verkeersslachtoffers bij de fietsers is in vergelijking met tien jaar ervoor veel gestegen, want in 2010 bedroeg dit percentage slechts 20,3%.
De elektrische fiets zet zijn opmars verder, maar zorgde in 2023 ook voor een stijgend aandeel verkeersslachtoffers bij de fietsers (30,8%). Bij de speed pedelec was dit aandeel met 7,1% nog relatief beperkt.
Tenslotte kenden de gebruikers van elektrische fietsen in 2023 jammer genoeg een hogere letselernst dan andere fietsers, namelijk 13% ten opzichte van 9,7% bij de gewone fietsers. Bij speed pedelecs lag dat percentage zelfs nog hoger (15%).
Hoe kunt u zich beschermen op een fiets?
Draag een fietshelm
Het dragen van een helm is in België niet verplicht voor gewone fietsen en elektrisch aangedreven fietsen met een maximumsnelheid tot 25 km per uur, maar wordt wel sterk aangeraden. Zie in dit verband het artikel “Een goede fietshelm kiezen”
Wees zichtbaar
Reflectoren zijn wettelijk verplicht. Vooraan op de fiets moet er een witte reflector voorzien zijn, achteraan een rode reflector. In elke pedaal moet een gele of oranje reflector zitten. Beide banden moeten een witte reflecterende strook op hun omtrek hebben, ofwel twee oranje reflectoren per wiel.
Draag een fluohesje
Een fluohesje is niet verplicht maar wordt wel aangeraden. Een fluohesje maakt het mogelijk om zichtbaar te blijven in het donker, maar ook overdag en op momenten dat het zicht minder goed is (bij grijs, regenachtig of mistig weer)
Hoe kunt u zich beschermen op een speed pedelec?
Draag een fietshelm
In België is het dragen van een fietshelm verplicht voor bestuurders van speed pedelecs en elektrische fietsen die sneller kunnen rijden dan 25 km per uur. De helm dient te voldoen aan de norm EN1078 (met bescherming van slapen en achterhoofd) of aan de norm ECE R22.05.
Wees zichtbaar
Reflectoren zijn verplicht. Vooraan moet er een witte reflector voorzien zijn, achteraan een rode reflector. In elke pedaal moet een gele of oranje reflector zitten. Beide banden moeten een witte reflecterende strook op hun omtrek hebben, ofwel twee oranje reflectoren per wiel.
Hoe kunt u zich beschermen op een e-step?
Draag een fietshelm
Het dragen van een helm op een gewone e-step is niet verplicht maar wordt sterk aanbevolen. Voor een e-step met zadel die snelheden haalt tussen 25 en 45 km per uur, is het dragen van een helm wel verplicht.
Wees zichtbaar
Reflectoren zijn altijd verplicht. Vooraan moet er een witte reflector voorzien zijn, achteraan een rode reflector. Op elke zijkant dient een gele of oranje reflector te zitten. Beide banden moeten een witte reflecterende strook op hun omtrek hebben, ofwel twee oranje reflectoren per wiel.
Zorg voor verlichting
Koop een e-step die voorzien is van LED-verlichting voor- en achteraan of plaats zelf dergelijke verlichting op de step.
Hoe kunt u zich beschermen op een e-skateboard, hoverboard en monowheel?
Draag een helm
Het dragen van een helm is niet verplicht maar wordt wel sterk aanbevolen. Trek ellenboogstukken en kniebeschermers aan. Wees zichtbaar door reflecterende kleding te dragen en draag een klein lampje op de voor- en achterkant van uw lichaam in geval van slecht zicht of slechte weersomstandigheden.
10 tips om verantwoord en veilig te rijden
- Gebruik goedgekeurde voertuigen die aan de wettelijke voorschriften voldoen;
- Blijf steeds bewust van de omgeving waarin u zich bevindt, vermijd koptelefoons die u beletten te horen wat er om u heen gebeurt;
- Kijk voor u uit en anticipeer op het verkeer;
- Zorg ervoor dat u de verkeersregels goed kent en leef ze na;
- Geef een teken met de arm als u van richting verandert;
- Blijf uit de dode hoek van andere voertuigen;
- Onderhoud uw voertuig zoals het moet;
- Gebruik geen smartphone of een ander apparaat dat uw aandacht afleidt tijdens het rijden;
- Rijd nooit onder invloed van alcohol, drugs of andere gelijkaardige middelen;
- Wees hoffelijk in het verkeer, hou rekening met de andere zwakke weggebruikers en vermijd het slalommen tussen andere voertuigen.
